Εργαστήριο Συντήρησης Ψηφιδωτού
Η Συλλογή Ψηφιδωτών του ΒΧΜ περιλαμβάνει 26 πρωτότυπα έργα που αποσπάστηκαν από το δάπεδο αθηναϊκού ναού, συγκεκριμένα μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου αι. μ.Χ. στον Ιλισσό, καθώς και 32 αντίγραφα ψηφιδωτών. Στο ΒΧΜ υπάρχουν δύο ακόμα ψηφιδωτά δαπέδου που έχουν τοποθετηθεί το πρώτο στην αυλή του Μουσείου το 1930 και το δεύτερο στην είσοδό του το 1970. Τα ψηφιδωτά είναι ευρήματα ανασκαφών από το κέντρο της Αθήνας, ενός λουτρού του 5ου αι. και μιας υστερορωμαϊκής έπαυλης αντίστοιχα.
Ιστορία του εργαστηρίου: Το εργαστήριο οργανώθηκε, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, από τον ζωγράφο-συντηρητή Γιάννη Κολέφα. Μέχρι τότε η συντήρηση των ψηφιδωτών του ΒΧΜ γινόταν από εξωτερικούς συνεργάτες. Ο Γιάννης Κολέφας, ένας από τους πρώτους πτυχιούχους συντηρητές στην Ελλάδα, επιμελήθηκε τη συντήρηση των ψηφιδωτών του Μουσείου και παράλληλα συγκρότησε συνεργείο που διέσωσε ψηφιδωτά σε μνημεία της Ελλάδας, των Ιεροσολύμων κ.ά.
Μια ιδιαίτερα απαιτητική και πρωτοπόρα εργασία για τα τότε δεδομένα ήταν αυτή της συντήρησης του ψηφιδωτού της αυλής του Μουσείου, το 1966. Το ψηφιδωτό αποκολλήθηκε από το δάπεδο και επανατοποθετήθηκε στην ίδια θέση μετά τη συντήρησή του.
Από το 1969 έως και το 1971 ο Γιάννης Κολέφας, δίδαξε στη Σχολή Εκπαιδεύσεως Συντηρητών Αρχαίων του Μουσείου, δίνοντας τη δυνατότητα στους σπουδαστές να επωφεληθούν από τις γνώσεις του και την πολύτιμη εμπειρία του.
Για τριάντα σχεδόν χρόνια το εργαστήριο διέκοψε τη λειτουργία του. Τον Φεβρουάριο του 2003 αναδιοργανώθηκε, εξοπλίστηκε και άρχισε ξανά η λειτουργία του. Σήμερα τοεργαστήριο ασχολείται με:
- Την προληπτική συντήρηση και την τεκμηρίωση της συλλογής, των υπαίθριων ψηφιδωτών και των αντιγράφων.
- Τη δημιουργία αντιγράφων: Η συντηρήτρια του εργαστηρίου αναλαμβάνει την πιστή αντιγραφή αυθεντικών ψηφιδωτών έργων, με σκοπό την έκθεσή τους, την πώληση, την εκπαίδευση κ.ά
- Την επεμβατική συντήρηση που περιλαμβάνει: στερεώσεις ψηφίδων και υποστρώματος, μηχανικό και χημικό καθαρισμό, αντικατάσταση σαθρών υποστρωμάτων, αποκολλήσεις έργων από τοιχοποιία ή δάπεδο και επανατοποθέτησή τους στον ίδιο χώρο ή σε ειδικά φορητά πλαίσια, και χρωματικές συμπληρώσεις σε κονιάματα.
-
THETOC
 | Αρχική κατάσταση του ψηφιδωτού. |
 | Αφαίρεση των σαθρών κονιαμάτων και στερέωση ψηφίδων. |
 | Αφαίρεση των σαθρών κονιαμάτων και στερέωση ψηφίδων. |
 | Αποκόλληση του ψηφιδωτού από το δάπεδο με τη μέθοδο του ρολού. |
 | Αποκόλληση του ψηφιδωτού από το δάπεδο με τη μέθοδο του ρολού. |
 | Το ψηφιδωτό (ΒΧΜ 1637) μετά την επανατοποθέτησή του στην αυλή του Μουσείου. |
 | Ο Γιάννης Κολέφας με σπουδαστές του Κεντρικού Εργαστηρίου Συντηρήσεως και Αποκαταστάσεως Τοιχογραφιών και Ψηφιδωτών (ΚΕΣ). |
 | H ψηφιδωτή εικόνα του ΒΧΜ: Παναγία «Η Επίσκεψις», τέλη 13ου αι., ΒΧΜ 990. |
 | Διαδικασία κατασκευής αντιγράφου της ψηφιδωτής εικόνας του ΒΧΜ: Παναγία «Η Επίσκεψις», τέλη 13ου αι., ΒΧΜ 990. |
 | Διαδικασία κατασκευής αντιγράφου της ψηφιδωτής εικόνας του ΒΧΜ: Παναγία «Η Επίσκεψις», τέλη 13ου αι., ΒΧΜ 990. |
 | Διαδικασία κατασκευής αντιγράφου της ψηφιδωτής εικόνας του ΒΧΜ: Παναγία «Η Επίσκεψις», τέλη 13ου αι., ΒΧΜ 990. |
 | Διαδικασία κατασκευής αντιγράφου της ψηφιδωτής εικόνας του ΒΧΜ: Παναγία «Η Επίσκεψις», τέλη 13ου αι., ΒΧΜ 990. |
 | Το αντίγραφο της ψηφιδωτής εικόνας του ΒΧΜ: Παναγία «Η Επίσκεψις», τέλη 13ου αι., ΒΧΜ 990. |
 | Το τμήμα του ψηφιδωτού δαπέδου από την παλαιοχριστιανική βασιλική του Ιλισού, 5ος αιώνας (ΒΧΜ 1762) πριν από τις εργασίες συντήρησης. |
 | Ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε σχέση με τη συντήρησή τους παρουσίασαν μερικά από τα ψηφιδωτά της βασιλικής του Ιλισσού, 5ος αι., (τα οποία μετά την ανασκαφή είχαν τοποθετηθεί σε υπόστρωμα γκρι τσιμέντου με σιδερένιο οπλισμό. Στη φωτογραφία διακρίνονται οι εργασίες για την προστασία της όψης και αφαίρεση του τσιμέντου από το τμήμα του ψηφιδωτού δαπέδου (ΒΧΜ 1762). |
 | Ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε σχέση με τη συντήρησή τους παρουσίασαν μερικά από τα ψηφιδωτά της βασιλικής του Ιλισσού, 5ος αι., (τα οποία μετά την ανασκαφή είχαν τοποθετηθεί σε υπόστρωμα γκρι τσιμέντου με σιδερένιο οπλισμό. Στη φωτογραφία διακρίνονται οι εργασίες για την προστασία της όψης και αφαίρεση του τσιμέντου από το τμήμα του ψηφιδωτού δαπέδου (ΒΧΜ 1762). |
 | Η αφαίρεση του οπλισμένου τσιμεντένιου υποστρώματος κρίθηκε απαραίτητη, καθώς τα διαλυτά άλατα που δημιουργήθηκαν στην ψηφιδωτή επιφάνεια και τα προϊόντα διάβρωσης του σιδήρου δημιούργησαν πολλά προβλήματα στο έργο. Τοποθετήθηκαν προστατευτικά πανιά στην όψη του έργου και ακολούθησε η αφαίρεση του τσιμέντου και ο μηχανικός καθαρισμός της πίσω όψης του από το σαθρό υπόστρωμα. |
 | Η αφαίρεση του οπλισμένου τσιμεντένιου υποστρώματος κρίθηκε απαραίτητη, καθώς τα διαλυτά άλατα που δημιουργήθηκαν στην ψηφιδωτή επιφάνεια και τα προϊόντα διάβρωσης του σιδήρου δημιούργησαν πολλά προβλήματα στο έργο. Τοποθετήθηκαν προστατευτικά πανιά στην όψη του έργου και ακολούθησε η αφαίρεση του τσιμέντου και ο μηχανικός καθαρισμός της πίσω όψης του από το σαθρό υπόστρωμα. |
 | Η αφαίρεση του οπλισμένου τσιμεντένιου υποστρώματος κρίθηκε απαραίτητη, καθώς τα διαλυτά άλατα που δημιουργήθηκαν στην ψηφιδωτή επιφάνεια και τα προϊόντα διάβρωσης του σιδήρου δημιούργησαν πολλά προβλήματα στο έργο. Τοποθετήθηκαν προστατευτικά πανιά στην όψη του έργου και ακολούθησε η αφαίρεση του τσιμέντου και ο μηχανικός καθαρισμός της πίσω όψης του από το σαθρό υπόστρωμα. |
 | Το τμήμα του ψηφιδωτού δαπέδου από την παλαιοχριστιανική βασιλική του Ιλισσού, 5ος αι. (ΒΧΜ 1762) μετά τη συντήρηση. |