Τη μεγάλη ακμή που γνώρισε το Βυζάντιο τον 6ο αιώνα με την επεκτατική και μεγαλόπνοη πολιτική του Ιουστινιανού διαδέχθηκε μια δύσκολη εποχή. Τον 7ο και 8ο αιώνα η αυτοκρατορία καταπονήθηκε από αλλεπάλληλες επιθέσεις εχθρικών δυνάμεων, ενώ εξαιτίας της επέκτασης των Αράβων έχασε οριστικά μεγάλο μέρος των ανατολικών εδαφών της. Ο πληθυσμός αποδεκατίστηκε, οι οικονομικές δραστηριότητες παρουσίασαν ύφεση, τα μεγάλα αστικά κέντρα συρρικνώθηκαν. Ισχυρό πλήγμα δέχτηκε και η καλλιτεχνική παραγωγή, κυρίως στην επαρχία. Η διοικητική και στρατιωτική μεταρρύθμιση, που είχε αρχίσει να εφαρμόζεται τον 7ο αιώνα, συνέβαλε αποφασιστικά στην επιβίωση και στη σταδιακή ανάκαμψη του κράτους.

Οι γραπτές πηγές και τα υλικά κατάλοιπα που έχουν φτάσει ως εμάς από όλη αυτή την ταραγμένη περίοδο είναι προς το παρόν αποσπασματικά. Για το λόγο αυτόν ο 7ος και ο 8ος αιώνας ονομάζονται και «σκοτεινοί χρόνοι». Στη διάρκειά τους έληξε οριστικά η λεγόμενη εποχή της ύστερης αρχαιότητας και η ρωμαϊκή αυτοκρατορία της ανατολής μετασχηματίστηκε σταδιακά στο μεσαιωνικό κράτος που σήμερα ονομάζεται Βυζάντιο.