Η μετάβαση από τον αρχαίο κόσμο στον βυζαντινό έγινε σταδιακά. Οι δομές του αρχαίου κόσμου "πολιτικές, οικονομικές, θρησκευτικές" άρχισαν να κλονίζονται από το τέλος του 2ου αιώνα, εποχή κατά την οποία ο χριστιανισμός είχε αρχίσει να κερδίζει έδαφος και είχαν ήδη εμφανιστεί τα πρώτα δείγματα χριστιανικής τέχνης. Σταθμό για τη μετάβαση από τον κόσμο της αρχαιότητας στον κόσμο του Bυζαντίου αποτέλεσε η νομιμοποίηση της χριστιανικής θρησκείας το 313 από τον Mεγάλο Kωνσταντίνο. H χριστιανική τέχνη απέκτησε στο εξής δημόσιο χαρακτήρα και τέθηκε στην υπηρεσία διάδοσης της νέας θρησκείας. Παράλληλα, η μεταφορά της έδρας της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από τη Pώμη στην Kωνσταντινούπολη το 330 ήταν καθοριστική για τη μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη λατινική Δύση στην εξελληνισμένη Aνατολή. O χωρισμός του ρωμαϊκού κράτους σε ανατολικό και δυτικό το 395 και η κατάλυση του δυτικού τμήματος το 476 αποτέλεσαν εξίσου σημαντικά ορόσημα για το τέλος του αρχαίου κόσμου, το οποίο συντελέστηκε οριστικά με το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών κλασικής παιδείας το 529, την έναρξη των βαρβαρικών επιδρομών και την παρακμή των μεγάλων αστικών κέντρων μετά τον 6ο αιώνα.