22 Οκτωβρίου 2001 έως 09 Ιανουαρίου 2002

ΩΡΕΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
ΑΘΗΝΑ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - ΜΥΣΤΡΑΣ

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΩΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Το Υπουργείο Πολιτισμού, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, διοργάνωσε τη σπονδυλωτή έκθεση «Ώρες Βυζαντίου. Έργα και ημέρες στο Βυζάντιο» που είχε σκοπό να σκιαγραφήσει το χαρακτήρα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας παρουσιάζοντας διάφορες όψεις της ζωής και του πολιτισμού της: την κυρίαρχη ιδεολογία, τη διοίκηση, την οικονομική και κοινωνική ζωή, το αμυντικό σύστημα, τον καθημερινό βίο και τις σχέσεις με τους άλλους λαούς. Οι πολλαπλές πτυχές αυτής της έκθεσης ξετυλίχθηκαν ταυτόχρονα σε τρεις πόλεις, στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τον Μυστρά.

Στην Αθήνα, στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, παρουσιάστηκε η έκθεση με τίτλο «Το Βυζάντιο ως Οικουμένη». Σε αυτήν προβλήθηκε η πολιτική ιδεολογία που κυριαρχούσε στη ζωή της αυτοκρατορίας έως και την εποχή της ’λωσης της Κωνσταντινούπολης (1453) και ήθελε τον Βυζαντινό βασιλέα απόγονο των Ρωμαίων αυτοκρατόρων και άρχοντα της Οικουμένης.
Η έκθεση διαρθρωνόταν σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη παρουσιάστηκε η γεωγραφική και μεταφυσική διάσταση της Οικουμένης σύμφωνα με τις αντιλήψεις των Βυζαντινών, ενώ παράλληλα μνημονεύονταν οι απαρχές της ιδεολογίας περί οικουμενικής μοναρχίας. Ως ιστορικό πρότυπο κοσμοκράτορα δέσποζε ο Μέγας Αλέξανδρος, και στη συνέχεια ο Αύγουστος, του οποίου η επικράτεια, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, μετεξελίχθηκε στο κράτος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, θεμελιωτή της βυζαντινής ιδέας περί οικουμενικότητας. Προβλήθηκε επίσης ο οικουμενικός χαρακτήρας του χριστιανισμού, ο οποίος αποτέλεσε το ενωτικό στοιχείο στην εθνική ποικιλομορφία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Η δεύτερη ενότητα προέβαλε τον αυτοκρατορικό θεσμό του Βυζαντίου στην οικουμενική του διάσταση, σε δύο θεματικούς πυρήνες. Ο πρώτος περιλάμβανε εκθέματα που αναδεικνύουν βασικά χαρακτηριστικά της αυτοκρατορικής ιδεολογίας, όπως η ελέω Θεού βασιλεία, η ευσέβεια και η απαράμιλλη γενναιότητα του Βυζαντινού ηγεμόνα. Μεταξύ άλλων, παρουσιάζονταν προσωπογραφίες αυτοκρατόρων και πολύτιμα αυτοκρατορικά αντικείμενα. Ο δεύτερος πυρήνας αφορούσε την ιδεατή «παρουσία» του αυτοκράτορα ανά την επικράτεια μέσα από την οργάνωση τού αυστηρά ιεραρχημένου διοικητικού μηχανισμού του κράτους.

Τέλος, στην τρίτη ενότητα παρουσιάζονται σημαντικές πτυχές της επίδρασης του βυζαντινού πολιτισμού στον μεσαιωνικό κόσμο. Τα αντικείμενα που εκτέθηκαν οργανώθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται εμφανής η ακτινοβολία του Βυζαντίου στην πολιτική ιδεολογία, την οικονομική ζωή, τη θρησκεία και την καλλιτεχνική παραγωγή του Μεσαίωνα.

Στο πλαίσιο της έκθεσης εκδόθηκαν δίγλωσσος κατάλογος (ελληνικά-αγγλικά), φυλλάδια και αφίσες, και οργανώθηκαν ειδικά σχεδιασμένα εκπαιδευτικά προγράμματα.