«Κύκλοι αρχαγγέλων στη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Τέχνη»

23 Φεβρουαρίου 2009

ΣΙΛΑΣ ΚΟΥΚΙΑΡΗΣ
Αρχιμανδρίτης, δρ Βυζαντινής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

«Κύκλοι αρχαγγέλων στη Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Τέχνη».

Η αποδιδόμενη τιμή στις Ασώματες Δυνάμεις και η μεγάλη εξάπλωσή της στη Βυζαντινή εποχή συνετέλεσαν ώστε να εικονισθούν από τη χριστιανική τέχνη οι εμφανίσεις-θαύματά τους που αναφέρονται στην Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση, και να δημιουργηθεί ιστορικός κύκλος ανάλογος με αυτούς άλλων Αγίων της Εκκλησίας. Ο κύκλος αυτός μελετήθηκε σε 44 μνημεία των Βαλκανίων, σε συνδυασμό με τις γραπτές πηγές. Για πρώτη φορά ταυτίζονται παραστάσεις και αναλύονται εικονογραφικά τα θέματα του κύκλου των Αγγέλων, με σκοπό να προσδιοριστεί και να αιτιολογηθεί ο εικονογραφικός τύπος των παραστάσεων, να επισημανθούν οι ιδιομορφίες τους και να διαπιστωθούν τυχόν διαφοροποιήσεις σε σχέση με ανάλογες απεικονίσεις εκτός του κύκλου των Αρχαγγέλων. Στη μελέτη αυτή διαπιστώνεται ότι ο κύκλος αυτός δημιουργήθηκε λίγο πριν την εικονομαχία και σώζεται σε μνημεία από τα έτη 965-969 και εξής. Διερευνάται η διαμόρφωση του κύκλου σε σχέση με τη λειτουργική πράξη, καθώς και η γεωγραφική και χρονική διάδοσή του σε συσχετισμό με τα ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα. Επίσης, καθορίζεται η θέση και ο συμβολισμός των σχετικών παραστάσεων στον Ορθόδοξο ναό και επισημαίνονται άλλες παραστάσεις που ενσωματώνονται στον κύκλο των Αρχαγγέλων.
 
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ο Σίλας Κουκιάρης γεννήθηκε το 1944 στην Νέα Ιωνία Αθηνών. Χειροτονήθηκε διάκονος το 1966 και ιερέας το 1969. Υπηρέτησε εφημέριος στην Ιερά Μητρόπολη Νικαίας, ενώ παράλληλα δίδασκε σε ιδιωτικά γυμνάσια. Από το 1980 υπηρετεί στη Μητρόπολη Αττικής. Είναι κάτοχος πτυχίων Θεολογίας (1969) και Ιστορίας-Αρχαιολογίας (1977) του Πανεπιστημίου Αθηνών, και διπλώματος μεταπτυχιακών σπουδών Ιστορίας της Τέχνης (1977-1979) της Φιλοσοφικής Σχολής Βελιγραδίου. Το 1987 εγκρίθηκε η διδακτορική του διατριβή με τίτλο «Τα θαύματα-εμφανίσεις των Αρχαγγέλων και Αγγέλων στην Βυζαντινή Τέχνη των Βαλκανίων» (Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα, Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών), και το 1993 η δεύτερη διδακτορική διατριβή του με θέμα «Ο κύκλος του βίου της Αγίας Παρασκευής της Ρωμαίας και της εξ Ικονίου στην Χριστιανική Τέχνη» (Θεολογική Σχολή Αθηνών). Έχει δημοσιεύσει περίπου τριάντα άρθρα σε διάφορα επιστημονικά περιοδικά. Το 2006 εξέδωσε το τρίτο του βιβλίο, «Τα θαύματα-εμφανίσεις των Αγγέλων και Αρχαγγέλων στην Μεταβυζαντινή Τέχνη».