Οι τρέχουσες εξελίξεις διέκοψαν, για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, μια σειρά από μεγάλες διοργανώσεις του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου. Το Β.Χ.Μ., σε συνεργασία με το Ιαπωνικό Πολιτιστικό Ινστιτούτο και την Ιαπωνική Πρεσβεία στην Αθήνα, σχεδίαζε την ενεργή συμμετοχή του στις εορταστικές εκδηλώσεις της Τελετής Παράδοσης της Ολυμπιακής Φλόγας των Ολυμπιακών & Παραολυμπιακών Αγώνων - Τόκιο 2020. Έτσι, μπορεί να μην πραγματοποιήθηκε η προγραμματισμένη έκθεση με τίτλο «Λαμπαδηδρομία προς το Τόκιο – κληρονομιά & αφομοίωση» (18.3.2020 – 03.5.2020), αλλά δύο από τα μεγαλύτερα ονόματα της σύγχρονης εικαστικής δημιουργίας της Ιαπωνίας πρόλαβαν να μας αφήσουν το καλλιτεχνικό τους αποτύπωμα.

Το αρχιτεκτόνημα «Κουκούλι, 2020» του κορυφαίου Ιάπωνα αρχιτέκτονα Κέγκο Κούμα δεσπόζει σήμερα στην κεντρική αυλή του Μουσείου ενώ η εγκατάσταση «Παραμοντελιστικό γκράφιτι, 2012», του γνωστού παραμοντελιστή καλλιτέχνη Γιασουχίκο Χαγιάσι, καταλαμβάνει ολόκληρη τη δεξιά πτέρυγα των μουσειακών εγκαταστάσεων. Την περίοδο της πανδημίας, που ΟΛΟΙ ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ, το Τμήμα Εκθέσεων, Επικοινωνίας & Εκπαίδευσης του Β.Χ.Μ., σας προσφέρει μια σχολιασμένη θέαση των δύο έργων, των οποίων, «τύχηι αγαθήι», η σημασιολογική αξία είναι ιδιαίτερα επίκαιρη καθώς ολόκληρη η ανθρωπότητα αντιμάχεται τη νέα μάστιγα του κορωνοϊού Covid-19.

Το «Κουκούλι, 2020», είναι ένα περίπτερο, διαστάσεων 6,55μ. Χ 4,80μ. Χ 3,30μ (ύψος), από φύλλα κόντρα πλακέ σημύδας, το οποίο κατασκευάστηκε ως αίθουσα τσαγιού «Οριμπέ» (από το όνομα του ειδήμονα τσαγιού Φουρούτα Οριμπέ, 1543-1615) όπως αυτές που ο διαπρεπής αρχιτέκτονας Κένγκο Κούμα δημιουργεί παράλληλα με το σχεδιασμό των μεγάλων έργων του. Η εκτέλεση του έργου πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία του αρχιτεκτονικού γραφείου «Kengo Kuma & Associates» (Τόκιο – Παρίσι) και της ομάδας του Επίκουρου Καθηγητή στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Παναγιώτη Βασιλάτου. Η δομή του αρχιτεκτονήματος αποτελείται από 72 κάθετα πάνελ κόντρα πλακέ σημύδας, πάχους 1,5 εκ. το καθένα, τοποθετημένα σε απόσταση 7,5 εκ. μεταξύ τους ώστε να δημιουργούν εξωτερικά και εσωτερικά ένα μεταβαλλόμενο (στο φως και στις διάφορες οπτικές γωνίες) ένα οργανικό σχήμα που να προσομοιάζει αφενός στην ανομοιογένεια του τύπου της κούπας τσαγιού που άρεσε στον Φουρούτα Οριμπέ και αφετέρου σε κουκούλι και μήτρα. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των αρχιτεκτονικών κατασκευών του Κούμα είναι η ιδιαίτερη ανάδειξη λεπτομερειών που συνθέτουν το σύνολο των επιφανειών. Το ιδιόμορφο αυτό έργο, κλειστό και ανοικτό ταυτόχρονα στον περιβάλλοντα χώρο, αναπνέει μαζί με τους ενοίκους του και προσομοιάζει στα διάφορα κουκούλια των εντόμων, από ξυλοπολτό, χώμα, μετάξι ή φύλλα, τα οποία λειτουργούν σαν χρονοκάψουλες μετασχηματισμού της κάμπιας σε πεταλούδα.

Το «Παραμοντελιστικό γκράφιτι, 2012» είναι μια εσωτερική εγκατάσταση του γνωστού καλλιτέχνη Γιασουχίκο Χαγιάσι. Η εκτέλεση του έργου πραγματοποιήθηκε με την καθοδήγηση του ίδιου του καλλιτέχνη με συνεργείο τεχνιτών και ομάδα συντηρητών του Β.Χ.Μ. υπό την εποπτεία του συντηρητή Δημήτρη Μαργαριτώφ. Η νέα εγκατάσταση, τροποποιημένη κατάλληλα, καλύπτει τοίχους, δάπεδο και οροφή της δεξιάς πτέρυγας του Μουσείου, μήκους 24 μ., πλάτους 5 μ. και ύψους 5 μ. Με ανόργανα βιομηχανικά στοιχεία, ο καλλιτέχνης δημιούργησε μια επιτυχημένη αλληγορία του ανεξέλεγκτα επεκτεινόμενου δικτυακού κόσμου. Με χρήση σιδηροτροχιών από το δημοφιλές στην Ιαπωνία παιχνίδι Pla-rail, έγχρωμο χαρτί κολλάζ, φύλλα πολυστυρενίου και άμμο, κατασκευάστηκε μια «εντός των τειχών» φανταχτερή αλλά παγωμένη, μηχανιστική και χαοτική πραγματικότητα όμοια με αυτή που επέβαλε στις ζωές μας το σύγχρονο μοντέλο της παγκοσμιοποίησης. Κάθε συναίσθημα και συγκίνηση δημιουργούνται και αναλώνονται στην επιφάνεια των πραγμάτων, άσκοπα επαναλαμβανόμενα στο διηνεκές. Το έργο είναι ένα καλλιτεχνικό σάλπισμα ενσυνειδησίας και έγερσης από τη μακαριότητα του εφησυχασμού.

Εκλαμβάνεται δε, ως εικαστική οντολογική πραγματεία πάνω στην έλλειψη ουσιαστικών συστατικών στοιχείων του ανθρώπινου «είναι», το οποίο -χωρίς τελολογικό ορίζοντα και μακριά από την αληθινή φύση και τον Θεό- αιωρείται άσκοπα μέσα σε ένα επικούρειο ευδαιμονισμό.
Το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο του καταλόγου της έκθεσης κοσμούν λεπτομέρειες από το φωτογραφικό έργο του 42χρονου Ιάπωνα Νάοκι Χόντζιο, το οποίο έχει τίτλο: «Περιοχές Τσούο και Τσιγιόντα στο Τόκιο», 2010. Πρόκειται για μια πανοραμική φωτογραφία μεγάλου μεγέθους (1,20μ. Χ 1,50μ.), όπου η περιοχή εστίασης στο κέντρο, περιβαλλόμενη από θολό περιφερειακό κάδρο, εντείνει την αντίθεση υπαρκτού και ανύπαρκτου, πραγματικότητας και ονειρικής απεραντοσύνης.

Μέχρις ότου μπορέσουμε να σας υποδεχθούμε ξανά στους φιλόξενους χώρους του Βυζαντινού Μουσείου, ευχόμαστε η εσωστρέφεια στην οποία οδηγεί ο κατ’ οίκον εγκλεισμός μας να συμβάλει σε μια ουσιαστική χωρίς περισπασμούς αναζήτηση της υπαρκτικής μας αλήθειας και να μας προετοιμάσει πνευματικά για το Άγιο Πάσχα και την Ανάσταση ολόκληρης της ανθρωπότητας.